Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçeklehandan bir düzen değildir. Hukuk, maşer içinde insanların nitekim elbette davrandıklarını değil, elbette davranmaları gerektiğini gösterir. Hukuk, kendisine uyulmak ve uygulanmak için vardır. Doğruluk değeri nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene oturtmak, toplumsal hayatın gerçekleşmesini peylemek icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin katsına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, banko namuslu kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle maşer içinde insanların hareket ve davranışlarının ahbaplık kurallarına uymaması, her bugün mümkündür. “İşte ahbaplık, âdemoğlu davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir düzenek, bir bütündür.” İnsan-âdemoğlu, âdemoğlu-natür ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru için evrensel ilkelerle güvence şeşna düzenınmasıdır. Hukuk, beşeriyet seviyesi için göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biryoğun düşünce ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, sınıf çıkarları, maşer sözleşmesi, natür ve insanlar olarak belirten inançlerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun partner iyiliğini peylemek maksadıyla konulmuş olan ve kamu gücüyle desteklenen kaide, hak ve kanunların bütünüdür. Henüz yaygın bir teşhismıyla ahbaplık, adalete yönelmiş toplumsal evetşamma düzenidir. Hukuk Kelime Fehvaı Hukuk kelimesi Arapça “hak” kökünden gelir ve hak kelimesinin çoğkebir olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “hak” kelimesinin çoğkebir “ilenme’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na bakarak ahbaplık kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım güçlükleü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet anlamında da kullanılır. Yöntem Fehvaı Hukuk dönemden döneme değiştiği için hala doyurucu bir teşhism yapılamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok akseptans edilen teşhismı ise: “Belli başlı bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması büyüklük zoruna (müeyyide) rabıtlanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak ahbaplık, kendi içinde temel olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri süje meydan kısmına Özel Hukuk, zevat ile büyüklük veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Hukuk, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna bedel Temel Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku kamu hukukunun temellıca madun dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku öbür toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik büyüklük aracılığıyla güvenceye düzenınmış ve cebri yaptırımlara ehil olmasıdır. Hukuk kuralları âdemoğlu davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun eder hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde analog nitelikteki tüm durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yaptırım (Müeyyide) Hukuk meydanında yaptırım kamu gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek için kullanılır. Hukuk düzenini katkısızlamayı ve korumayı ammaçlayan yaptırımlar gene ahbaplık düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları karışmak için kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, cezaevi ve tıkır cezaları; esas hukukunda siyasetten men, kazanç metres; mevhibe hukukunda mevhibe ve gümrüksüzçılık cezaları kabilinden bambaşka ahbaplık dallarında bambaşka yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; şuuri bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik değil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya siyasal inançleri ahbaplık biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan ahbaplık, umumi olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş toplumsal bir evetşamma düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, uygulamalı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun toplumsal hayatı düzenleyip insanların pasış ve güvenlik içinde bir arada evetşamalarını katkısızlamaktır. 2. Kullanışlı Yarar (Sosyal İhtiyaçların Içinlanması) Hukukun uygulamalı amacını, toplumsal gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile maşer içinde yaşayan insanların, birbirleri ile monte etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın yapısından kaynaklanan gereksinimlerinı katlamaya çdüzenışır. Hukuk bu fonksiyonu ile tevellüt, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir ahbaplık düzeni hayatın temel gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanın saf yapısına ve bundan ileri mevrut gereksinimlerine iyi yürütmek zorundadır. Hukuk önemli ölçüde, soylu erki gerçeklere de tutkundır; soylu erki gereksinimlara uymalı ve onları katlamalıdır. 3. Doğruluk Hukuk bu fonksiyonu ile belli bir organize şeşna aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak sahih kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En gücük teşhismıyla adalet, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yürütmek üzere dü bambaşka anlamda kullanılır. Doğruluk esasta ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet anlamında ferdî bir özelliği deyimler. şahsiyet her bugün haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni ayırmak yolunda sürekli ve değişlemmez bir çaba gösterir. İşte bu hareket ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile alakalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet fehvaı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği ilişki biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte ahbaplık meydanında hukuki eder olarak kal konusu olan adalet de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü ahbaplık, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Sosyete içindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini içermiş kurallar tümü olarak ahbaplık, bu değerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve kullanmak yerinde bulunduğuna bakarak, adaletin sonunda, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında adalet acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut ahbaplık ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü adalet fehvaı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm ahbaplık sistemine ve sistemlerine egemen mevcut, nesnel ve salt bir eder niteliğindeki adalettir. Hukuk bir maşer düzenini içerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; ister mevcut düzeni korumak, gerekse onu değişlemtirmeyi meşrulaştırmak için her bugün adalete temelvurulur. Nesnel ve kanun üstü adalet hukukta katmıza yerleşmiş ahbaplık düzenlerinin asli örneği, olması gereken ahbaplık anlamında ahbaplık idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, mevcut ahbaplık düzenlerinin kendisine iyi olup olmadığı açısından bir eder ve kıymetlendirme ölçüsü olur. Yeniden bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile pozitif ve olumsuz katlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon abra içinde olduklarında, adil bir ahbaplık düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Alışılagelen olarak tüm ahbaplık normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak ahbaplık, hem adaleti gerçekleştirecek, hem toplumsal evetşamma uyacak, hem de bu toplumsal hayatın pasış içinde sürebilmesi için bir düzen görünümünü katkısızlamaya çdüzenışacaktır.